Wystawa Karola Radziszewskiego, realizowana pod opieką kuratorską Eugenio Viola, to kolejna, czwarta już odsłona międzynarodowego projektu wystawienniczego FOCUS POLAND, stanowiącego część programu artystycznego Dobrili Denegri. Podczas kolejnych edycji cyklu, wybitni polscy artyści młodego pokolenia realizują w przestrzeniach Centrum wystawy pod opieką doświadczonych zagranicznych kuratorów, zaproszonych przez Dobrilę Denegri do Torunia.
The Prince and Queens (Książę i królowe) jest najobszerniejszą jak dotąd wystawą poświęconą prowokacyjnym pracom Karola Radziszewskiego. Ma ona na celu zaprezentowanie jego wieloaspektowych i lekceważących ustalone hierarchie poszukiwań, a także charakterystycznej , bazującej na pracy z archiwum metodologii artysty, w której przecinają się różne kulturowe, historyczne, religijne, społeczne i genderowe odniesienia.
Tytuł wystawy ironicznie określa trzy obszary graniczne tego projektu, opierającego się na pracach Jerzego Grotowskiego, Natalii LL i grupy artystycznej General Idea – postaciach wybranych przez artystę w celu przeanalizowania koncepcji związanych z ciałem i tożsamością: tematami centralnymi w twórczości Radziszewskiego.
Karol Radziszewski jest artystą eklektycznym, który w swojej praktyce wykorzystuje szereg różnych mediów: od fotografii po wideo, od malarstwa po rysunek, od filmu po performans. Odwołując się do różnorodnych źródeł, przeplata osobiste historie ze społecznymi napięciami, historię sztuki i podejście queerowe, wschodnioeuropejską i amerykańską popkulturę. Artysta koncentruje się na dominujących narracjach i ich sprzecznościach, na ich wizjach i związanych z nimi represjach. Badając napięcia między nimi, artysta tworzy złożone prace, obejmujące fotografie, teksty, rysunki, obrazy, filmy, a także re-performances, odgrywane jako cielesne ślady „żywych” materiałów archiwalnych.
Wystawa gromadzi archiwalia związane z Jerzym Grotowskim oraz Natalią LL i grupą artystyczną General Idea, badając potencjał twórczy związany z owymi materiałami. Fotografie, filmy, artefakty i pamiątki, zestawione z pracami stworzonymi przez Radziszewskiego, mają wydobyć bohaterów i historie alternatywne do istniejących narracji.
Książę (2014) to najnowszy projekt Radziszewskiego, próba odmiennego spojrzenia na postać mitycznego reżysera Jerzego Grotowskiego przez pryzmat jego najsłynniejszego aktora, Ryszarda Cieślaka. Rola w Księciu Niezłomnym (1966) była dla Cieślaka przełomem w jego aktorskim rozwoju, a jednocześnie wyraźnym przykładem tego, jak radykalny był Grotowski w sposobie pracy z ciałem. Radziszewski rekonstruuje biografię Cieślaka na podstawie ocalałych fragmentów przedstawień, nagrań z prób, listów i wywiadów. Książę, wykorzystując materiały archiwalne, jest jednocześnie improwizowany oraz odgrywany w celu zatarcia granic między historycznymi faktami i potencjalnymi fantazjami. W ramach tego projektu Radziszewski przypomina również Thanatosa polskiego – ostatnie przedstawienie grupy Teatru Laboratorium, wyreżyserowane przez Ryszarda Cieślaka.
Projekt America Is Not Ready For This [Ameryka nie jest na to gotowa] (2011–2014) odnosi się do tradycji modernizmu i neo-awangardy. Artysta konfrontuje tu obie – polską oraz zachodnią – narracje, dotyczące historii sztuki. Wychodząc od wywrotowej twórczości Natalii LL, Radziszewski stawia szereg pytań dotyczących kwestii, takich jak gender, sztuka feministyczna, sztuka konceptualna, queer i stosunki Wschód – Zachód, a także ich wpływ na świat sztuki w kontekście żelaznej kurtyny. America Is Not Ready For This jest otwartym archiwum, konfrontacją doświadczeń artystycznych Natalii LL i Radziszewskiego, a zarazem próbą zbadania zasad pozycjonowania artystów w świecie sztuki, zarówno ówcześnie, jak i dziś.
Odniesienie do „ery AIDS” (1989–1994) w twórczości General Idea (grupy artystycznej, którą w 1969 roku utworzyli AA Bronson, Felix Partz i Jorge Zontal), tworzy napięcie pomiędzy ich wywrotową praktyką, a projektem Radziszewskiego Kisieland (2009–w toku), opartym na postaci Ryszarda Kisiela, osobowości stojącej za pierwszym w Europie Środkowo-Wschodniej gejowskim zinem Filo, odkrytym na nowo przez artystę. Fotografie z archiwum Kisiela, na które składa się kilkaset kolorowych slajdów dokumentujących sesje zdjęciowe organizowane przez Kisiela i jego przyjaciół w prywatnym mieszkaniu, są unikatowym świadectwem początków epidemii AIDS.
Te archiwalne materiały, będące bezpośrednią reakcją na przeprowadzoną w Polsce anty-gejowską milicyjną akcję Hiacynt, zestawione są z właściwą dla artysty strategią przywłaszczania, przybierającą formę edycji, billboardów, grafik, obrazów, tapet, znaczków i innych mediów.
Zestawione na nowo zbiory wyobrażeń, ideii i dzieł sztuki, pozwalają artyście na reinterpretacje, na ukazanie alternatywnych znaczeń, przedstawionych w formie procesualnie zorientowanych poszukiwań, subiektywnie i subtelnie ucieleśnianych, co jest szczególnie widoczne w strategii „reenactment”, odnoszącej się do samego rdzenia performansu. Badanie wartości i użytku czynionego z dokumentacji historycznej ma na celu ukazanie – w prowokacyjny sposób – ciała jako archiwum.
Tekst: Eugenio Viola
Karol Radziszewski (ur. 1980) mieszka i pracuje w Warszawie, gdzie w 2004 roku uzyskał tytuł magistra na Akademii Sztuk Pięknych. Tworzy projekty interdyscyplinarne, działając w dziedzinie filmu, fotografii, malarstwa i instalacji. Jego aktywność obejmuje ponadto wydawanie magazynów i książek artystycznych, a także modę i projekty kuratorskie. Od 2005 roku jest wydawcą i redaktorem naczelnym DIK Fagazine. W 2009 roku otrzymał prestiżową nagrodę Paszport Polityki jako jeden z najbardziej obiecujących talentów artystycznych w Polsce. Prace Radziszewskiego wystawiane były na arenie międzynarodowej, w wielu miejscach, takich jak: Muzeum Narodowe, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa; Kunsthalle Wien; New Museum, Nowy Jork; Cobra Museum of Modern Art, Amsterdam; Muzeum Współczesne we Wrocławiu i Muzeum Sztuki w Łodzi. Projekty artysty były prezentowane na kilku międzynarodowych biennale, takich jak Performa 13 w Nowym Jorku, 7. Göteborg International Biennial for Contemporary Art, 4. Prague Biennale oraz 15. Biennale Sztuki Mediów WRO.
