Niezwykła kronika codziennego życia w Niemieckiej Republice Demokratycznej – nieistniejącym już państwie, które powstało 7 października 1949 roku na terenie byłej radzieckiej strefy okupacyjnej i funkcjonowało do upadku muru berlińskiego. (Likwidacja NRD nastąpiła 3 października 1990).
Na 170 czarno białych fotografiach pojawia się, uchwycona z nutą ironii, szara codzienność wschodnich Niemiec. Ich autorami są wybitni fotograficy związani z prestiżową agencją OSTKREUZ – Sibylle Bergemann, Harald Hauswald, Ute Mahler, Werner Mahler i Maurice Weiss. Rejestrowali oni rzeczywistość w sposób daleki od wytycznych socjalistycznej propagandy. Nawet w fotografiach z oficjalnych wydarzeń politycznych i społecznych potrafili obnażyć całą absurdalność i fasadowość obowiązującego systemu.
Takie cykle fotograficzne jak Codzienność, Wspólne życie, 1 Maja, Berka, uświadamiają charakterystyczną dla Niemiec Wschodnich dwoistość egzystencji – „chroniczny dualizm”. Ukazują trudną i byle jaką egzystencję w NRD, samotność i emocjonalne wycofanie ludzi, którym pozostała tylko „wewnętrzna wolność”. To stało w zupełnej sprzeczności z oficjalną propagandą lansującą NRD jako wzorcowy kraj socjalistyczny − stabilny ekonomicznie, zapewniający swoim obywatelom bezpieczeństwo socjalno-bytowe, w którym z powodzeniem urzeczywistniano ideę równości dla wszystkich.
Wystawa rozpatrywana w kontekście zjawiska ostalgii (niem. Ostalgie, połączenie wyrazów ost – wschód i nostalgie – nostalgia), czyli tęsknoty za czasami Honeckera, jest kolejnym głosem we wciąż toczącej się dyskusji nad dziedzictwem byłej NRD. Dla wielu powierzchowny sentyment do wszelkich produktów siermiężnej kultury byłej NRD, kasowe filmy, poczytne książki z fabułą osadzoną we wschodnioniemieckich realiach to próba rozliczenia się z trudną przeszłością, która jednak nie powinna odwrócić uwagi od bolesnych i ciemnych stron tej spuścizny.
Agencja fotograficzna OSTKREUZ (nazwa pochodzi od stacji berlińskiej kolejki miejskiej) została utworzona na wzór słynnej, prestiżowej agencji MAGNUM. OSTKREUZ powstała w1990 roku. Wśród jej założycieli byli m.in. Sibylle Bergemann, Ute Mahler, Werner Mahler, Harald Hauswald. Dziś, kierowana przez Betty Fink, liczy 18 członków zaliczanych do najwybitniejszych osobowości w dziedzinie współczesnej niemieckiej fotografii. Agencja prowadzi również działalność wydawniczą, wystawienniczą i reklamową.
Jej członkowie mówią o sobie, że są dokumentalistami z subiektywnym podejściem. Nie wierzą w obiektywizm dokumentu. Osobowość fotografa, jego indywidualny, często emocjonalny stosunek do rzeczywistości i własny „język” fotograficznej narracji decydują o niezwykłych walorach prac. Ich fotografie, nie pozowane, nie komponowane, nie retuszowane są przede wszystkim szczere, prawdziwe i pełne rzeczywistych emocji.
Ute Mahler (ur. 1949)
Współzałożycielka agencji fotograficznej OSTKREUZ (1990).
Ukończyła lipską Hochschule für Grafik und Buchkunst. Związana z magazynem „Sibylle” i „Sonntag”
Wykłada na wydziale Wzornictwa Hochschule für Angewandte Wissenschaften w Hamburgu i w szkole fotografii Ostkreuz.
Cykle fotograficzne prezentowane na wystawie: 1 Maja (1980), Wspólne życie (1972–1986), Moda (1977–1982)
Werner Mahler (ur. 1950)
Współzałożyciel agencji fotograficznej OSTKREUZ (1990).
Studiował fotografię w lipskiej Hochschule für Grafik und Buchkunst.
Razem z żoną Ute Mahler jest autorem głośnego cyklu Mony Lisy z przedmieść (Monalisen der Vorstädter, 2008). W 2004 roku założył w Berlinie szkołę fotografii Ostkreuz.
Cykle fotograficzne prezentowane na wystawie: Berka (1977–1980), Górnictwo (1975), Absolwenci (1978–2009), Klub (1980)
Harald Hauswald (ur. 1954)
Współzałożyciel agencji fotograficznej OSTKREUZ (1990).
Został napiętnowany przez komunistyczne władze za publikowanie w zachodnioniemieckich czasopismach fotografii i wydanie w roku 1987 w RFN książki Ost-Berlin ze zdjęciami ukazującymi prawdziwy obraz enerdowskiej egzystencji. Był inwigilowany przez Stasi o czym opowiada film dokumentalny w reżyserii Marca Thümmlera Radfahrer (Rowerzysta, 2008). Cykle fotograficzne prezentowane na wystawie: Codzienność (1978–1990), Na krańcach Republiki (1982–1986)
Sibylle Bergemann (1941–2010)
Współzałożycielka agencji fotograficznej OSTKREUZ (1990).
Fotografii uczyła się u Arno Fischera (została jego żoną). Początkowo związana z enerdowskim czasopismem „Das Magazin” i „Sonntag” rozwinęła swój talent pracując dla magazynu mody „Sybille”. Po roku 1990 tworzyła fotograficzne reportaże, współpracowała m.in. z magazynem „Geo”.
Cykle fotograficzne prezentowane na wystawie: P2 (1974), Clärchens Ballhaus (1976), Pomnik (1975–1986)
Maurice Weiss (ur. 1964)
Studiował u Ulricha Macka i Arny’ego Fischera w Wyższej Szkole Zawodowej w Dortmundzie. Publikuje m.in. w „Die Zeit” i „Geo”. Jest członkiem agencji OSTKREUZ od 1995 roku i agencji VU w Paryżu.
Cykl fotograficzny prezentowany na wystawie: Przełomy (1989–1990)
Autorzy wystawy:
Ute Mahler, Annette Hausschild, Jörg Brüggemann / OSTKREUZ
Kurator wystawy:
Monika Rydiger (komentarze i wybór cytatów)
