Zdrada obrazu – wykład Ewy Majewskiej w Muzeum Współczesnym we Wrocławiu

Zdrada obrazu. Wokół "To nie jest fajka" Rene Magritta – wykład Ewy Majewskiej

Obraz Rene Magritta przedstawiający/nie przedstawiający fajkę oczywiście nie wymaga zapowiedzi. Jako jedno z najważniejszych dzieł sztuki XX wieku zasługuje jednak co najmniej na próby reinterpretacji. Jak pisał już jakiś czas temu Fryderyk Nietzsche, historię można uprawiać w sposób antykwaryczny, monumentalny albo krytyczny; w moim wykładzie postaram się pozostać najbliżej tej ostatniej wersji.

Obraz Magritta to właściwie cała seria obrazów. Oprócz wersji najbardziej znanej mamy jeszcze fajkę impresjonistyczną, fajkę na sztaludze, fajkę dumnie płynącą po niebie i wiele innych. Omawiając te wszystkie "wersje", a może po prostu - te elementy większej serii łączącej się w naszej pamięci przede wszystkim z głównym obrazem, postaram się nie tylko wrócić do debaty między Magrittem i Foucaultem wokół kwestii przedstawienia, ale również postawić pytania o politykę reprezentacji wynikające z tekstów Karola Marksa, Gayatri Spivak czy Jacquesa Derridy.

Zastanowimy się także nad społeczeństwem opartym na prawdomówności - nad kwestiami takimi, jak plagiat, kopia, oryginał, autoplagiaryzm i tworzenie utworów zależnych. Obraz Magritta być może stanie się okazją do realizacji ważnego postulatu J. Derridy, który pisał, że każde badanie przeszłości jest w gruncie rzeczy przede wszystkim pracą nad
przyszłością.

Dr Ewa Majewska – feministyczna filozofka kultury. Od 2003 roku współpracuje z Gender Studies UW. Zajmuje się krytyczną filozofią społeczeństwa i kultury, jest też aktywną uczestniczką ruchów społecznych na rzecz wolności w kulturze, feminizmu i polityki queer. Pracuje w Instytucie Kultury UJ.