Wystawa jest nową interpretacją dwóch znanych cykli fotograficznych Zbigniewa Dłubaka (1921-2005) – serii eksperymentalnej z końca lat 40. XX wieku oraz Asymetrii, zaprezentowanych w dialogu z niepokazywanymi i niepublikowanymi dotąd rysunkami i szkicami do obrazów. W ramach pokazu będzie można także zobaczyć kilka nieznanych wcześniej fotografii z 1948 roku.
Abstrakcja jest jednym z toposów XX-wiecznego modernizmu. W malarstwie była w zasadzie synonimem sztuki autotelicznej i autonomicznej; uosabiała klasyczne pojęcie „specyfiki medium”. W fotografii, w zależności od argumentacji, abstrakcja uznawana była za zaprzeczenie jej modernistycznego modelu, jako, że przeczyła owej „specyfice medium”. Czasem negowano wręcz zasadność istnienia abstrakcji w fotografii, która miała być śladem rzeczywistości na materiale światłoczułym. W przypadku wystawy Geometrie pojęcie abstrakcji jest rozumiane jako umowne hasło wywoławcze, które bez wnikania w modernistyczne spory, organizuje skonfrontowane ze sobą fotografie, szkice do obrazów i rysunki Zbigniewa Dłubaka wybrane z jego powojennej twórczości.
Abstrakcyjne formy, które Dłubak studiował pod koniec lat 40. w pierwszych latach swojej twórczości fotograficznej, powróciły w niej dopiero w latach 80., w niektórych motywach cyklu Asymetria. W obu okresach widać fascynację możliwościami deformacji obrazu rzeczywistości, jaką daje aparat fotograficzny. Pomiędzy tymi cyklami Dłubak robił fotografie realistyczne. Inaczej było w przypadku malarstwa. Dzięki odkryciom w archiwum artysty wiemy, że pierwsze abstrakcyjne szkice Dłubak wykonał pod koniec lat 40. W latach 50., kiedy warunki bytowe pozwoliły mu powrócić do malarstwa, w szkicach był niezwykle realistyczny, w obrazach – metaforyczny. Od początku lat 60. jego malarstwo stało się abstrakcyjne, podobnie jak szkice, w których widać poszukiwanie form do malarskich cykli Antropolity, Movensy, Systemy.
Szkice i gwasze nie powstawały nigdy w relacji do fotografii, fotografia nie służyła też artyście jako szkicownik do obrazów. Zaskakujące jest jak silne, mimo to, okazują się wzajemne relacje kiedy fotografie i rysunki zostają pokazane razem: wzbogacają się, uzupełniają, zmieniają odbiór. Bardzo znane fotografie w zestawieniu z rysunkami ujawniają nowe, niezauważane wcześniej formy.
Zbigniew Dłubak, Bez tytułu, 1950 © A. Dłubak, Fundacja Archeologia Fotografii
