Spojrzenia 2011

Spojrzenia 2011 to piąta edycja konkursu dla młodych polskich artystów. Inspiracją dla tegorocznej wystawy stały się słowa rozpoczynające esej filmowy Chrisa Markera Sans soleil, gdzie narratorka zestawia obraz szczęścia z czernią taśmy filmowej. To doskonała definicja szczęścia, którego jako pojęcia abstrakcyjnego w pełni komunikować się nie da. Jednocześnie scena otwierająca Sans soleil przypomina, że sztuka poprzez autorefleksję często dociera do podstawowych zagadnień dotyczących recepcji. Przywołany za Markerem stosunkowo niestabilny związek czerni i poszukiwania szczęścia znajduje zaskakujące odzwierciedlenie w pracach i wypowiedziach artystów nominowanych w konkursie. Narracja ekspozycji układa się konsekwentnie – od dojmującej wrażliwości i bólu powodowanego przez świat, poprzez różne sposoby kształtowania świata na własny użytek i introspekcję – z powrotem do nadwrażliwości na świat, lecz w zupełnie innej tonacji. Opowieść przypomina tym samym próbę zobrazowania newage’owego rozwoju osobowości.

Różnorodność postaw pozwala na liniowe połączenie poszczególnych prac. Artur Malewski umożliwia obserwację bólu, który życie może sprawiać. Widok cierpienia wywołuje znieczulicę, ale może wywoływać nadwrażliwość na gromadzące się i szukajace ujścia bodźce. Takie przygotowania do eksplozji, do których nigdy nie dochodzi, ukazuje Konrad Smoleński. W reakcji na świat przychodzi działanie. Anna Okrasko przewrotnie wykorzystuje formę dokumentu do rejestracji i refleksji nad statusem emigranta. Można jednak pójść jeszcze dalej, co robi Piotr Wysocki wkraczając w życie człowieka i wykorzystując ramy projektu artystycznego do uszczęśliwienia go. Dwie kolejne prace w kontrastujący ze sobą sposób odnoszą się do introspekcji. Hip-hopowe rymy stają się podstawą książki i serii obiektów Honzy Zamojskiego, które pozwalają mu na samookreślenie. Natomiast Ania i Adam Witkowscy budują budkę medytacyjną umożliwiającą odcięcie się od bodźców zewnętrznych. Na końcu znajduje się swoista symulacja zatrzymanego czasu autorstwa Anny Zaradny. Instalacja poprzez dźwięk i obraz ukazuje świat w jego złożoności i unikatowości zjawisk. To powrót do świata, ale po doświadczeniu oświecenia.

Kolejnym przewodnikiem po tegorocznych Spojrzeniach, ze względu na fakt, że komponowanie wystawy opiera się na wzajemnym zaufaniu, może być Oszust Hermana Melville’a. Tytułowy oszust wchodzi na pokład statku dnia 1 kwietnia, aby przeprowadzić rozmowy z przypadkowymi pasażerami. Nie znamy jego motywacji, ale obserwując korzyści, jakie uzyskuje po każdej z tych rozmów możemy założyć, że nie działa w celu poprawy swojej sytuacji materialnej. Jego celem jest raczej uzyskanie zaufania kolejnych napotkanych osób, a im bardziej rozmówca jest nieufny, tym większa zabawa z osiągnięcia założonego efektu. Takie zadanie stoi przed kuratorem – przekonać do własnych celów, co oczywiście nie wyklucza poszanowania celów indywidualnych artystów biorących udział w wystawie. Szczęście w swoim intuicyjnym związku z czernią dało możliwość stworzenia nowej opowieści z danych wypowiedzi.

Konkurs Spojrzenia – Nagroda Fundacji Deutsche Bank, odbywający się co dwa lata (pierwsza edycja miała miejsce w 2003 roku), stanowi najważniejszy projekt wspierający rozwój młodej sztuki polskiej, a dla artystów udział w nim zyskał rangę wyróżnienia. Dzięki tej inicjatywie możliwe jest wypromowanie w Polsce i za granicą najlepszych twórców młodego pokolenia oraz uhonorowanie najciekawszych postaw artystycznych. Międzynarodowe jury wyłania laureatów, dla których nagroda Fundacji Deutsche Bank jest przełomowym momentem kariery. W tym roku wyniki obrad jury poznamy 20 października.

Organizatorzy: Fundacja Deutsche Bank, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Deutsche Bank Polska S.A.