Malarstwo temperowe to technika, która łączy w sobie precyzję, trwałość i wyrazistość. Przenieś się z nami w świat mistrzowskiego kunsztu artystycznego i poznaj tajniki malarstwa temperowego. Jakie daje możliwości, co ją wyróżnia i zastosowania jakich materiałów wymaga? Poniżej znajdziesz odpowiedź na te pytania.
Co to jest malarstwo temperowe? Definicja i charakterystyka
Malarstwo temperowe to specjalna technika, polegająca na użyciu trwałych, szybkoschnących farb, które składają się z barwnych pigmentów, zmieszanych ze środkiem wiążącym rozpuszczalnym w wodzie środkiem. Receptura na emulsją temperową przez wieki regularnie się zmieniała Zasadniczo do składników należą: część tłusta (olej schnący bądź werniks), woda lub roztwór wodnisty kleju oraz emulgator, pozwalający połączyć część wodną i tłustą w jednorodną całość. Tradycyjnie spoiwem w malarstwie temperowym jest żółtko jaja, chociaż istnieją również nowoczesne substytuty.
Tempera jako technika ma długą historię – była popularna w starożytności oraz w średniowieczu. Obrazy wykonane w technice temperowej, powstałe na desce czy płótnie (każde podłoże wchodzi w grę) charakteryzują się matowym wykończeniem i wyrazistymi detalami, są również trwałe i odporne na blaknięcie. Pokryte werniksem, do złudzenia przypominają obrazy olejne, choć farbami temperowymi można też uzyskać efekt do złudzenia przypominający akwarele.
Malarstwo temperowe oferuje artystom szeroki zakres możliwości artystycznych, od subtelnych i delikatnych efektów po wyraziste, mocne krycie. Technika ta nadal jest stosowana przez wielu artystów współczesnych.
Wskazówka:
Farby temperowe dzielimy na dwa rodzaje: tempery tłuste, z większą zawartością oleju lub werniksu oraz tempery chude, bardziej wodniste, wysychające znacznie szybciej.
Historia malarstwa temperowego
Historia malarstwa temperowego zaczyna się przed wiekami. Najstarszymi obrazami powstałymi w tej technice są portrety trumienne na sarkofagach, wykonane w starożytności na terenie Egiptu i Fajum – często użycie farb temperowych było tam łączone z techniką enkaustyczną. Malarstwo temperowe było także podstawowym medium malarzy europejskiego średniowiecza i wczesnego renesansu do 1500 roku. Za pomocą tych farb powstało wiele chrześcijańskich obrazów religijnych, które do dziś podziwiamy w muzeach czy świątyniach na terenie całej Europy. Większość słynnych malarzy włoskiego renesansu używała tempery, w tym Giotto, Fra Angelico, Botticelli czy Michelangelo. Farby temperowe zostały wyparte przez olejne, wynalezione na Bliskim Wschodzie.
Jak malować temperą? Proces i technika
Proces malowania temperowego nie jest tak skomplikowany i czasochłonny, jak w przypadku malarstwa olejnego. Polega na nałożeniu cienkich warstw farby na takie podłoże, jak drewno, płótno lub płyta pilśniowa. Co ważne podłoża nie trzeba w żaden sposób gruntować, choć oczywiście można to zrobić – w zależności od pożądanego rezultatu. Tempery nakładana się dowolnymi pociągnięciami pędzla – w zależności od efektu, jaki chcemy uzyskać. Powinny być one jednak odpowiednio szybkie i przemyślane – z uwagi na tempo, w jakim wysycha farba. Artysta może nakładać kolejne warstwy i uzyskiwać pożądane efekty, od laserunkowych prześwitów po głębię podobną do tej, jaką można uzyskać, używając farb olejnych. Warto mieć jednak na uwadze, że warstwy nie powinny być zbyt grube – inaczej mogą pękać i odspajać się od podłoża.
Chcesz malować temperami? To znakomity pomysł, bez względu na to, czy pragniesz osiągnąć efekt realistyczny i tworzyć dzieła o wyjątkowym stopniu detaliczności, czy wolisz lekkie pejzaże. Pamiętaj jednak o tym, że producenci niekiedy stosują określenie “tempera” dla farb plakatowych, inaczej gwaszy. To dwa różne produkty!
Przykłady zastosowania malarstwa temperowego w sztuce
Wydaje Ci się, że technika temperowa jest Ci kompletnie obca? Cóż, prawdopodobnie doskonale znasz namalowane za pomocą temper obrazy, ale jak dotąd mogłeś być pewien, że to… oleje. Przykładem takiego dzieła może być chociażby słynne “Narodziny Wenus” Sandro Botticellego z 1478 roku czy “Wyidealizowany portret damy” tego samego artysty z roku 1480. Inne powstałe w technice temperowej dzieła to między innymi “Święty Paweł z Tarsu” Andrieja Rublowa, datowany na około 1400 rok, “Madonna z Crevole” Duccio (około 1900 rok) czy “Doni Tondo” Michaleangelo. Temperowe obrazy na płótnie można podziwiać nie tylko w galeriach sztuki, ale też w kościołach. Przykładem jest chociażby “Obraz Matki Bożej od Wykupu Niewolników” nieznanego autora, datowany na około 1639 rok, znajdujący się w Kościele św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Krakowie.
Podsumowując, malarstwo temperowe to fascynująca technika, która z jednej strony upraszcza proces powstawania dzieła sztuki, z drugiej – pozwala na osiągnięcie wielu zamierzonych przez artystę efektów. Sprawdź w naszej galerii sztuki, jak chętnie jest stosowana do dziś przez malarzy.