W czerwcu 2021 roku świat obiegła sensacyjna wiadomość o odmowie przyznania praw autorskich do ulicznych dzieł podziwianemu, lecz nieznanemu z imienia i nazwiska Banksy’emu. Dlaczego? Czytaj dalej!
Dlaczego Banksy stracił prawa do dwóch swoich prac?
To właśnie owa tajemniczość stała się powodem, dla którego sąd oddalił wniosek artysty o zarejestrowanie dzieł jako znaku towarowego. Od lat wszyscy kojarzymy Banksy’ego, znamy jego street artowe dzieła, lecz nie wiemy, kto kryje się de facto pod pseudonimem Banksy. Ta niewiedza, niedostępność, kontrowersyjność i zaskoczenie dodają artyście splendoru, wzbudzają zainteresowanie, podnosząc wartość i otwierając drzwi największych domów aukcyjnych świata. Wspomniana “wartość” skłoniła artystę do próby uzyskania wyłączności do wykonanych prac. Dzięki temu podmioty gospodarcze, niezwiązane z artystą nie mogłyby wykorzystywać w celach komercyjnych ogólnodostępnych dzieł Banksy’ego.
Kopiowanie ich i umieszczanie na różnego rodzaju produktach reklamowych to gratka nie tylko dla miłośników i koneserów sztuki Banksy’ego, ale przede wszystkim ogromny zarobek liczony zapewne w milionach, który nie trafiał do rąk samego artysty lub na cele przez niego wskazywane, ale na konta przedsiębiorstw prywatnych. Jedno z nich wykorzystało lukę prawną pozwalającą na rozpowszechnianie rysunków „Radar Rat” i „Girl with Umbrella” i umieszczanie ich na okolicznościowych pocztówkach. Temu właśnie zapobiec chciał w przyszłości Banksy.
Czy uda się wywalczyć Banksy’emu prawa do swoich dzieł?
Wniosek niestety został odrzucony przez urzędników unijnych, którzy jako podstawę do odmowy rejestracji podali argument, iż anonimowość uniemożliwia określenie osoby, która dochodzi swoich praw związanych z odróżnieniem danego produktu. Właściciel znaku towarowego musi być znany z imienia i nazwiska. W przeciwnym razie sztukę można uznać za „dobro nienależące do nikogo”. Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż prace Banksy’ego zazwyczaj powstają w miejscach publicznych i co istotne – na cudzej własności, na domach, płotach, murach. Trudno wobec tego nawet urzędnikom stwierdzić i oszacować procent własności danego dzieła.
Jakie konsekwencje niesie za sobą urzędnicza decyzja? Być może nie jest ona końcem batalii prawników artysty z firmami sektora prywatnego. Z pewnością nie jest ona też końcem aktywności i twórczości Banksy’ego. Czy zatem możemy się spodziewać ujawnienia danych osobowych i wizerunku twórcy? Raczej nie. Tego nie chcieliby nawet sami followersi i fani artysty. To oznaczałoby bowiem koniec historii i przedsięwzięcia artystycznego pod nazwą “Banksy”. Z pewnością uznawanego za jeden z najbardziej rozpoznawalnych znaków towarowych na całym świecie.
Próba kradzieży dzieła Banksy’ego – “Girl with umbrella”
Przy okazji wspomnianej pracy „Girl with Umbrella” warto cofnąć się do roku 2014 i zuchwałej, kolejnej próby kradzieży ulicznego dzieła. Policja w Nowym Orleanie poszukiwała mężczyzny z Los Angeles oskarżonego o próbę kradzieży kawałka ściany z graffiti Banksy’ego. Jak podawał ówczesny komunikat, dzieło mogło osiągać w tamtym okresie wartość do 1,1 miliona dolarów. Sprawca został sfotografowany przez mieszkańców oraz dwóch profesjonalnych fotografów, co pozwoliło policji na ustalenie personaliów niedoszłego złodzieja. Czym tłumaczył swój czyn? Zaplanowaną ekspozycją dzieła na londyńskiej wystawie w Galerii Tate. Zapytana o zaistniałą sytuację rzeczniczka Tate stanowczo zaprzeczyła, jakoby Galeria planowała ekspozycję dzieł Banksy’ego i miała cokolwiek wspólnego z pozyskaniem kawałka muru z graffiti „Girl with Umbrella”.
Kawałek ściany powrócił na swoje miejsce i został zabezpieczony przed kolejnymi próbami, delikatnie nazywając, pozyskania go przez samozwańczych koneserów sztuki Banksy’ego.
Wystawa Banksy’ego w Polsce – “The Art of Banksy. Without Limits”
Wszyscy, bez podejmowania tak karkołomnych kroków, ale przede wszystkim czynów zabronionych, mamy okazję obcować ze sztuką artysty na ogólnodostępnych wystawach. Po raz kolejny Banksy gości w Polsce. Wystawa “The Art of Banksy. Without Limits”, która odwiedziła już największe metropolie świata, daje nam możliwość podziwiania ponad 100 dzieł artysty. To nie tylko obrazy, rysunki i grafiki, ale i rzeźby, które do 5 września 2021 roku będą prezentowane w Warszawie.
Więcej o tym, co można zobaczyć na wystawie, przeczytasz w naszym wpisie: Wystawa prac Banksy’ego w Polsce. Sprawdź!