Sprzedany za bezcen nazistom, a teraz odzyskany przez prawowitych właścicieli, obraz na płótnie “Róże pod drzewami” autorstwa Gustava Klimta, przeżył niejedno, ale nadal zachwyca. Nie będziemy go już jednak podziwiać we francuskim muzeum Orsay. Dlaczego? Poznaj fascynującą historię dzieła genialnego Austriaka.
Obraz “Róże pod drzewami” Klimta wyłudzony przez nazistów
Niebawem we Francji nie będzie można obejrzeć na żywo żadnego dzieła Gustava Klimta. Będzie to możliwe tylko wtedy, gdy zostanie ono wypożyczone albo zaprezentowane przez prywatnego kolekcjonera. Jedyny obraz Austriaka, znajdujący się aktualnie w posiadaniu paryskiego Musée d’Orsay, zostanie poddany restytucji, czyli zwrotowi skonfiskowanego mienia. O co dokładnie chodzi? Już tłumaczymy.
Obraz olejny Gustava Klimta „Róże pod drzewami”, namalowany w 1905 roku, w dniu wybuchu II wojny światowej należał do Nory Stiasny, pochodzącej z rodziny austriackich Żydów. Płótno odziedziczyła ona po Viktorze Zuckerkandlu, swoim wujku, przemysłowcu i marszandzie sztuki. Nora w 1938 roku została zmuszona przez nazistów do sprzedania arcydzieła za bezcen, a następnie deportowana do niemieckiego obozu koncentracyjnego na terenie Polski, gdzie zmarła w 1942 roku. Po wojnie, dokładnie w 1980 roku, obraz został zakupiony przez francuską instytucję i absolutnie nic nie wskazywało na jego tragiczną historię. Po latach odkryto jednak prawdę, a od 2019 roku spadkobiercy Nory Stiasny ubiegają się o restytucję dzieła. W marcu bieżącego roku minister kultury Francji Roselyne Bachelot potwierdziła, że obraz na płótnie zostanie zwrócony prawowitym właścicielom. Jak powiedziała na konferencji prasowej, francuski rząd „w najbliższym czasie przedstawi ustawę”, która miałaby zezwolić na tę operację. Podkreśliła też, że decyzja rządu jest “konieczna i kluczowa”, bo 83 lata po tym, jak Nora Stiasny musiała się pozbyć cennego obrazu, “dokonuje się akt sprawiedliwości”.
Drzewa, róże i miliony
Obraz olejny “Róże pod drzewami” to wyjątkowa praca Gustava Klimta, austriackiego malarza i grafika, słynnego symbolisty i jednego z najwybitniejszych przedstawicieli secesji, który działał na przełomie XIX i XX wieku. Płótno przedstawia nie postaci kobiece, z których słynie Austriak, ale wyjątkowej urody, dość awangardowy w swoim charakterze pejzaż, nawiązujący do nurtu impresjonizmu. Zbudowany został przez Klimta za pomocą plam barwnych o wyjątkowej intensywności, które oddziałują na siebie, wzajemnie się podbijając. Korona liściastego drzewa niemal zlewa się z krzakami róż, tworząc efektowny i hipnotyzujący miraż. Co ciekawe, Gustav Klimt nie wykonał żadnego wstępnego szkicu do tego obrazu – miał to w zwyczaju czynić tylko w przypadku portretów czy aktów. Do malowania krajobrazów używał płócien w formie kwadratów. “Róże pod drzewami” to obraz olejny o stosunkowo niewielkich wymiarach (1,1 m x 1,1 m).
Zwrot bezprawnie przejętego obrazu olejnego “Róże pod drzewami” autorstwa Gustava Klimta to wydarzenie ważne nie tylko dla świata sztuki, ale też dla historii. Francja w geście sprawiedliwości rezygnuje z roszczeń wobec dzieła, które na ten moment wyceniane jest bardzo wysoko. Ile jest warte? Ciekawym wystarczy przywołać sumę, jaką zapłacono chociażby za pracę olejną “Bauerngarten”, sprzedaną w londyńskim Sotheby’s w 2017 roku. Kwota ta wynosiła imponujące 48 mln funtów (czyli około 256 mln zł).