Taszyzm to jeden z najbardziej niezwykłych kierunków w sztuce, jakie pojawiły się w pierwszych latach po II wojnie światowej. Czym się charakteryzuje? Czyje dzieła najlepiej oddają ten sposób malarskiej wypowiedzi? Poznajcie z nami sekrety taszyzmu!
Taszyzm – co to za kierunek w sztuce?
Jeśli interesujesz się nawet pobieżnie historią sztuki, na pewno słyszałeś to pojęcie. Co to jest taszyzm? To kierunek w europejskim malarstwie abstrakcyjnym, który zdobył popularność tuż po II wojnie światowej. Należy do nurtu abstrakcjonizmu niegeometrycznego (bezforemny) i nazywany jest odpowiedzią na amerykański abstrakcyjny ekspresjonizm. Nazwa tego kierunku wywodzi się z francuskiego słowa “tache”, oznaczającego plamę. Termin ten używany był do opisu prac impresjonistów i fowistów, ale jako oficjalna nazwa nowego kierunku pojawił się dzięki Pierre’owi Guéguenowi na początku lat 50. XX wieku.
Taszyzm – cechy charakterystyczne kierunku
Taszyzm traktowany jest jako synonim informelu. W ramach tego kierunku wyróżnić można kilka odmian. Jakie cechy go wyróżniają? Przede wszystkim sposób nanoszenia barwnych plam na płótno, często bardzo gwałtowny, maksymalnie ekspresyjny, instynktowny. Podczas malowania artyści nie chcieli kierować się rozsądkiem czy planem, ale działać spontanicznie, pod wpływem chwili i emocji, „kończąc” dzieło tak nagle, jak się je zaczynało tworzyć. Malarze lubili pracować z dużymi formatami, tworząc obrazy abstrakcje w ruchu, na przykład rozchlapując farbę na powierzchni płótna czy malując szerokim gestem, bardzo szerokimi pędzlami. Bezpośredni zapis gestu artysty, dyktowany wewnętrznym odruchem, tworzył efekt niezwykły, często niepokojący.
Monika Kargol – Burzowe rozterki
Najważniejsi artyści taszyzmu
Do pionierów art informelu należy Hans Hartung, grafik i malarz znany z charakterystycznych, nieprzedstawiających płócien, na których pojawiają się graficzne czarne linie, kojarzące się z chińskimi rysunkami wykonanymi tuszem. Te liryczne i intrygujące zarazem obrazy na płótnie, nie pozostawiają widza obojętnym, niemal wchodząc z nim w dialog i oddziałując na przestrzeń wokół. Innym artystą, który uwielbiał romansować z taszyzmem, był Jean Dubuffet, bardzo świadomie odrzucający wszelkie uznane przez krytyków malarskie konwencje czy Jean Fautrier, francuski malarz i rzeźbiarz, który w swoich pracach często wykorzystywał grubą fakturę i pastelową kolorystykę kojarzącą się ze światem organicznym.
Polacy związani z taszyzmem to przede wszystkim artysta i reżyser teatralny Tadeusz Kantor, który mawiał o swojej sztuce: „Przypadek nie jest tutaj celem, tylko środkiem ujęcia materii”. Po wizycie w Paryżu w latach 50. w artykule „Abstrakcja umarła – niech żyje abstrakcja” w „Życiu Literackim” głosił koniec abstrakcji geometrycznej i rozkwit taszyzmu. Jak pisze Monika Kuc w artykule opublikowanym na portalu Rp.pl o Kantorze: „podkreślał, że materia to żywioł i gwałtowność, ciągłość i nieograniczoność, gęstość i powolność, ciekłość i kapryśność, lekkość i ulotność, w których odkrywamy wszystkie ślady życia”.
Taszyzm wpłynął też na szereg innych artystów, takich jak Jerzy Skarżyński, Marek Włodarski, Marian Warzecha, Jerzy Kujawski, Jan Chwałczyk, Maria Stangret oraz Alfred Lenica.
Olga Hausmann – 01 Biel
Art informel a pierwsza przygoda ze sztuką
Czy nurt sięgający lat 50. XX wieku dziś nadal może wydawać się atrakcyjny? Okazuje się, że tak. Taszyzm nie musi być trącącym myszką pojęciem wyjętym wprost z książki o historii sztuki. Można go oswoić i potraktować jako zaproszenie nie tylko do odbioru, ale też… tworzenia sztuki. Ze względu na to, że liczy się w nim przede wszystkim spontaniczność i podążanie za emocjami i intuicją, nawet mniej wprawne w rysunku czy anatomicznych szczegółach osoby mogą pokusić się o malarskie eksperymenty. Przykładem tego jest, chociażby Sebastian Fabijański, znany aktor i raper, życiowy partner blogerki Julii Kuczyńskiej, który w mediach społecznościowych często prezentuje tworzone przez siebie obrazy na płótnie, nawiązujące właśnie do taszyzmu.
Jeśli eksperymenty z farbami absolutnie nie są Twoją bajką, zajrzyj do naszej internetowej galerii sztuki w poszukiwaniu abstrakcyjnych prac, które Cię zainspirują i zachwycą, pobudzając do myślenia. Czy faktycznie wszystko jedno, w którą stronę powiesi się taką kompozycję? Czy obraz abstrakcja może mówić o czymś więcej niż tylko o samej formie? Przekonaj się o tym, oglądając dzieła takich twórców, jak chociażby Kamila Krętuś, Olga Hausmann, Mariola Świgulska czy Monika Kargol. Niektórzy przedstawiciele malarstwa współczesnego świadomie cytują prace taszystów, inni zaledwie zaznaczają swoją inspirację tym fascynującym kierunkiem. Zawsze przy tym wyczarowują niezwykły efekt, w którym sposób tworzenia pracy jest tak samo ważny dla odbiorcy, jak jego cel.
Taszyzm to jeden z najbardziej niezwykłych powojennych kierunków w sztuce, które do dziś oddziałują na rzesze twórców. Spontaniczny malarski gest podporządkowany intuicji pozwala wyrażać to, co trudno ubrać w konkretną formę. Obrazy na płótnie nawiązujące do tego nurtu znajdziesz w naszej internetowej galerii sztuki.